تشدید فرونشست؛ از دشت اصفهان به شهر اصفهان

به گزارش  خبرگزاری خانه ملت، “شهری است بر هامون نهاده، آب و هوایی خوش دارد و هر جا که ده گز چاه فرو برند، آبی سرد و خوش بیرون آید.” این توصیف ناصر خسرو از سفر به اصفهان است که نشان می دهد سطح آب در این شهر بسیار بالا است بنابراین برای کشاورزی منطقه بسیار مناسبی است. با این حال این شهر اکنون با پدیده خطرناک فرونشست زمین مواجه است که علت اصلی آن انتخاب محل شهر است. این شهر در جلگه زاینده رود قرار دارد که در فصل بهار با سیلاب شدید مواجه می شد اما خاک مستعدی برای کشاورزی داشت.

همان طور که ناصر خسرو می گوید هر جای شهر اصفهان را تا عمق 9 متری حفر می کردید به آب می رسید که در آن زمان که برق و سوخت برای آب کشیدن از عمق زمین وجود نداشته این شهر را برای زندگی از امتیاز بالایی برخوردار می کند اما در دو دهه اخیر، با سیاستگذاری های غلط تعادل طبیعت در اصفهان بهم می ریزد. به عبارتی در بالادست رودخانه کشاورزی توسعه شدیدی پیدا می کند، سد زده می شود و آب مانند گذشته در مسیر رودخانه جاری نمی شود، از سوی دیگر صنعت نیز در این استان بارگذاری شد که با خود جمعیت قابل توجه و افزایش مصرف آب شرب را به همراه دارد.

طبق آمار رسمی از سال 55 تا سال 95 جمعیتی بالغ بر 1.5 میلیون نفر به اصفهان مهاجرت می کنند که آب مصرفی مورد نیاز این جمعیت بر روی زاینده رود بارگذاری می شود. با این حساب سه دسته بر سفره آبی اصفهان نشسته اند، جمعیت، صنعت و کشاورزی جدید که در واقع غیر از کشاورزی حقابه بر قدیمی است.

تعادل و پایداری طبیعت را بهم ریخته ایم

مهدی طغیانی نماینده مردم اصفهان در مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، با بررسی ریشه ای علت رخ دادن پدیده فرونشست زمین در اصفهان گفت: فرونشست زمین در اصفهان به دلیل بهم ریختن تعادل و پایداری طبیعت و خشک شدن رودخانه زاینده رود در سال های پی در پی است.

وی ادامه داد: در این سال ها نه تنها بارگذاری بر زاینده رود کم نشد که برای تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت از چاه ها برداشت شد و ذخیره آب خوان از 9 میلیارد متر مکعب به 4.5 میلیارد متر مکعب رسد و سطوح رُسی با تخلیه آب خوان ها رطوبت خود را از دست داده و در هم فرو می رود.

فرونشست از دشت ها  به شهر اصفهان رسیده است

این نماینده مجلس با ابراز نگرانی از وضعیت آثار باستانی در اصفهان بیان کرد: فرونشست زمین ساختمان های بتنی را هم تخریب می کند چه برسد به آثار تاریخی که با مصالح قدیمی ساخته شد بنابراین پل های تاریخی و خانه های مردم در خطر هستند، متاسفانه اصفهان اولین شهری است که فرونشست زمین را تجربه می کند، سایر مناطق کشور هم با این پدیده رو به رو هستند اما فرونشست ها در دشت های اطراف شهر رخ می دهد.

از ترس بی ارزش شدن زمین های مسکونی نقشه فرونشست منتشر نمی شود

طغیانی با اشاره به اینکه ابعاد فرونشست زمین در شهر زیاد است اظهار داشت: نقشه زمین شناسی برای برآورد فرونشست زمین در اصفهان احصا شده، همه مناطق شهر درگیر این پدیده نیست اما به دلیل بحث های اجتماعی و بی ارزش شدن زمین بافت های مسکونی به دلیل فرونشست زمین نمی توان این نقشه را منتشر کرد.

آثار فرونشست زمین بر مسجد “سید”

وی تاکید کرد: آثار تاریخی اصفهان در خطر است، پیگیری هایی از وزارت میراث فرهنگی کرده ایم، وزیر قول داده روی آثار شاخص، دستگاه های سنجش میزان فرونشست زمین نصب کند، درست است نمی توان با این کار مانع فرونشست زمین یا تخریب شد اما باید بدانیم که آثار تاریخی تا چه میزان تحت تاثیر فرونشست هستند، اطلاعاتی به طور کلی در این خصوص داریم با این حال لازم است جزییات را بدانیم.

به گفته این نماینده مجلس بر روی ساختمان مسجد “سید” بیشترین آثار فرونشست زمین  دیده می شود این مسجد برای دوره قاجار است که ساخت و ساز آن خیلی قدیمی نیست و باید گفت در اصفهان آثار دوره صفوی بسیار زیاد بوده که سازه ها به روش قدیمی بنا شده است.

طغیانی تاکید کرد: باید مسیری که طی شده اصلاح شود، بارگذاری زیادی صورت گرفته و منابع آب زیر زمینی را تخلیه کرده ایم، ضمن اینکه باید بارگذاری را متوقف کنیم باید برداشت از منابع آب زیر زمینی را کنترل و آب زاینده رود را جبران کنیم، زمانی که رودخانه جریان دارد تا کیلومترها چاه های آب احیا می شود و این یعنی هنوز امیدی برای نجات اصفهان از فرونشست زمین وجود دارد  اما اگر بافت زمین از بین برود احیای چاه ها ممکن نخواهد بود.

تنها راه احیای زاینده رود است

وی با بیان اینکه تزریق مصنوعی آب هم فایده ای ندارد، بیان کرد: نکته اصلی احیای زاینده رود است و راهی جز این نداریم، از نظر اجتماعی نمی توان با بارگذاری های کشاورزی در بستر رودخانه برخورد کنیم 40 هزار هکتار در بالادست کشاورزی ایجاد شده که حتی نمی توان یک سانت آن را خشکاند ما 25 هزارحلقه چاه غیرمجاز اطراف زاینده رود به صورت حریمی داریم که اگر حکم پر کردن این چاه ها را دریافت کنیم به لحاظ اجتماعی نمی توان حتی یک حلقه را پر کنیم.

این نماینده مردم اصفهان در مجلس با اشاره به سفر سال گذشته رئیس جمهور به اصفهان و قول وزارت نیرو برای ارائه برنامه جامع در راستای احیای زاینده رود گفت: نسخه ای از این برنامه جامع ارائه شد و در نهایت به این نتیجه رسیدند که باید شفافیت برداشت ها، انتقال آب از دریا و جبران آب شرب از انتقال آب و استفاده از کنتر ساعتی برای پمپاژ آب صورت گیرد. در خصوص انتقال آب از دریای عمان اقداماتی شده و قول داده اند تا بهار سال آینده  مسیر انتقال آب به خط لوله سیرجان به یزد متصل شود اما در نهایت اصل بحث این است که بارگذاری جمعیت بر رودخانه زاینده رود باید منطقی باشد فلات مرکزی از اصفهان تا قم ظرفیت این اندازه جمعیت، صنعت و کشاورزی را ندارد./